RAK KOSTIJU JE NAJTEŽE OTKRITI, A PRVE ZNAKOVE MNOGI ZANEMARE: Ove 3 grupe ljudi su u posebnom riziku!

Rana dijagnostika je od ključne važnosti!

Rak kostiju se najčešće razvija na takozvanim dugim kostima i u karlici, iako može da nastane na svim koštanim strukturama.

Neki tipovi su češće javljaju kod djece, a neki kod odraslih osoba, ali su prvi znaci, odnosno simptomi, identični kod svih oblika ovog karcinoma.Rak kostiju i prvi simptomi koji mogu da ukažu na njega.

Izmjenjena i slaba pokretljivost ekstremiteta kao i zglobova, bol u kostima i otečenost, kao i izražena lomljivost čak i pri lakšim povredama predstavljaju neke od najranijih simptoma mogućeg raka kostiju. Uz to, osoba se osjeća loše, malaksalo, česta je anemija.

Moguće je da se jave i:

    otoci u blizini zahvaćenog dijela kosti
    atrofija mišića
    tumorska masa koja je opipljiva
    vaskularne i neurološke promijene (napadi)
    promijene na koži
    bezrazložni gubitak kilograma.
    Uzroci nastanka raka kostiju nepoznati

Nekontrolisani rast i dioba ćelija do kojih dolazi usljed greške u molekulu DNK ćelije dovode do raka kostiju, iako je uzrok nastanka, odnosno pokretač, nepoznat. Navedene ćelije ne umiru na uobičajeni način, već i dalje nastavljaju sa razmnožavanjem.

Njihovim gomilanjem formira se tumorska masa koja se sa kostiju širi i na druge organe.Primarni rak kostiju nastaje u samim ćelijama kostiju, a sekundarni je karcinom koji se proširio na kosti iz nekog drugog oboljelog organa crijeva, pluća, dojke. Zloćudni tumori kostiju su relativno rijetki, (oko 0.2 % primarnih tumora). Tipovi raka kostiju, odnosno vrste, određene su na osnovu vrsta ćelija od kojih je rak počeo da se razvija.

Tumori kostiju i tipovi

Medicina poznaje sledeće tipove tumora kostiju:

benigne (nekancerozne) – u njih spadaju osteohondromi, benigni hondromi, hondroblastomi, hondromiksoidni fibromi, osteoidni osteomi, gigantocelularni tumori

maligne ili kancerogene – osteosarkomi, multipli mijelom, fibrosarkomi, maligni fibrozni histiocitomi, Ewingov tumor, maligni limfomi

metastatski tumori kostiju – šire se sa nekih drugih karcinoma kao metastaze.

Multipli lijelom, najčešći maligni tumor kostiju

Multipli mijelom je najčešći maligni tumor kostiju. Pretežno se javlja kod starijih osoba. Zahvata jednu ili više kostiju, pa se u odnosu na to može širiti i bol. Osobe koje su tokom života bile izloženije većim zračenjima imaju viši rizik od oboljevanja.

Multipli mijelom često recidivira, a u posljednje vrijeme se sve uspešnije u liječenju koristi inovativna terapija matičnim ćelijama, sa mogućnosću ponovljene transplantacije. Liječenje je složeno i podrazumijeva hemioterapiju, zračenje i operaciju, ako ljekari procijene da je moguća. Ova vrsta raka se češće javlja kod muškaraca, a primijećuje se porast oboljevanja u mlađoj populaciji.

Osteosarkom

Osteosarkom počinje u samim ćelijama kostiju, a radi se o drugom najčešćem malignom tumoru kosti. Uglavnom se pojavljuje kod kod djece i adolescenata, ali može da se javi bilo kada. Starije osobe koja imaju Pagetovu bolesti ponekad dobiju upravo ovu vrstu tumora.

Većina osteosarkoma se javlja razvija kod pacijenata koji nemaju komorbiditete, ali ni istoriju malignih bolesti u porodici. Na područje koljena odnosi se gotovo polovina osteosarkoma, a najčešće se širi na pluća.

Terapija podrazumijeva kombinaciju hemioterapije i operacije, zapravo, operacija se uglavnom radi nakon hemioterapije. Stopa preživljavanja 5 godina nakon operacije je do 75 odsto, a danas je u mnogim slučajevima moguće izbjeći amputaciju.

Hondrosarkom

Hondrosarkom počinje u ćelijama hrskavice, najčešće na krajevima kostiju, najčešće kod starijih osoba. Pored genetske predispozicije, može da se javi i kao posljedica radioterapije upotrebljene za liječenje nekog drugog primarnog karcinoma. Uglavnom se javlja između kostiju kukova, na ramenima i natkoljenicama.

Mnogi hondrosarkomi su spororastući tumori, odnosno, imaju nizak stepen maligniteta, zbog čega ih nije moguće liječiti hirurgijom. Hondrosarkomi visokog stepena su agresivni i brže metastaziraju. Kod hirurgije, potrebno ih je potpuno ostraniti jer ne reaguju na hemio i radioterapiju. Više od 75 odsto pacijenata preživi hondrosarkom ako se turmor odstrani u cjelini.

Juingov (Ewing) sarkom

Ova vrsta sarkoma se najčešće javlja kod djece i adolescenata, i to češće kod dječaka. Naučnici još uvijek nisu sigurni odakle se tačno razvija (u kom dijelu ćelija kostiju), a pretežno zahvata ekstremitete, i noge i ruke. Počinje bolovima i otocima, i može da zahvati cijelu dužinu kosti. CT skener i magnetna rezonanca, kao i biopsija, potvrđuju definitivnu dijagnozu. Liječi se hirurgijom, hemortarepijom i zračnom terapijom, a procenat preživljavanja je oko 60 odsto.

Faktori rizika

Iako nije jasno zbog čega se javlja rak kostiju, stručnjaci su do sada uspijeli da otkriju nekoliko faktora koji pojačavaju rizik. To su:

    Nasljedni sindromi (rijetki genetski sindromi koja se prenose u porodici mogu sa sobom nositi povećan rizik od raka kostiju, uključujući prije svega Li Fraumenijev sindrom i nasljedni retinoblastom, tumor mrežnjače)
    Padžetova bolest kostiju (većinom se razvija kod starijih osoba i povećava rizik od kasnijeg razvoja kancera kostiju)
    Izloženost radijaciji (izloženost visokim dozama radijacije, koja uključuje i tretman radioterapije za liječenje raka, povećava rizik od razvoja raka kostiju u budućosti)